Description:

Tim Urban biết rằng trì hoãn là vô nghĩa, nhưng anh ấy chưa bao giờ có thể từ bỏ thói quen chờ đến phút cuối mới hoàn thành công việc. Trong bài nói chuyện hài hước và sâu sắc này, Urban đưa chúng ta vào hành trình khám phá YouTube, hang thỏ Wikipedia và những lần nhìn chằm chằm ra ngoài cửa sổ — và khuyến khích chúng ta suy nghĩ kỹ hơn về những gì chúng ta thực sự đang trì hoãn, trước khi hết thời gian. Để biết thêm thông tin từ Tim Urban, hãy truy cập Wait But Why: http://www.waitbutwhy.com/

Transcrip:

Translator: Hồng Khánh Lê
Reviewer: Thuc Huan Ha

Khi còn học đại học, tôi học hành chính quốc gia, có nghĩa là tôi phải viết rất nhiều tiểu luận. Ngày nay, khi sinh viên viết một tiểu luận, có lẽ họ phân chia công việc giống đồ thị này.

Vậy, bạn biết đấy — (Cười) bạn bắt đầu từ từ nhưng bạn hoàn thành đủ trong tuần đầu và với thêm một chút mỗi ngày công việc hoàn thành, mọi thứ đúng hẹn. (Cười) Và tôi cũng đã muốn làm như thế. Kế hoạch là như thế. Tôi cần bắt đầu ngay, nhưng trên thực tế, khi có tiểu luận thì tôi lại làm giống như thế này. (Cười) Và điều đó xảy ra với mọi tiểu luận tôi viết.

Nhưng rồi tôi phải làm luận văn dài 90 trang, một bài viết mà bạn cần phải bỏ ra cả năm trời. Và tôi biết với một bài như thế, tôi không thể làm như tôi vẫn làm. Nó là một dự án quá lớn. Vậy là tôi lên kế hoạch, và tôi quyết định làm như thế này. Đây là kế hoạch cho cả năm. Tôi sẽ bắt đầu nhẹ nhàng, và tăng tốc vào những tháng giữa và rồi ở giai đoạn cuối, tôi muốn chạy hết tốc lực giống như những bậc thang nhỏ.

Đi lên những bậc thang nhỏ khó như thế nào nhỉ? Không quá khó phải không? Rồi, điều buồn cười nhất đã xảy ra. Những tháng đầu? Chúng đến rồi đi, và tôi đã không thể làm gì. Vậy là tôi điều chỉnh lại kế hoạch (Cười) Và rồi — (Cười) Nhưng rồi những tháng giữa cũng trôi qua, và tôi không viết được chữ nào, và như thế tôi ở đây.

Và rồi hai tháng trở thành 1 tháng, rồi thành 2 tuần. Và một ngày nọ tôi thức dậy còn 3 ngày nữa là hết hạn, vẫn chưa viết được từ nào, và tôi đã làm điều duy nhất tôi có thể: viết 90 trang trong 72 giờ, thức trắng không phải 1 mà là 2 đêm — con người không được sinh ra để thức hai đêm liền– Tôi chạy nước rút đuối dần, đuối dần, và đã hoàn thành vừa đúng hạn. Tôi nghĩ tôi tiêu đời rồi.

Nhưng 1 tuần sau tôi nhận điện, gọi từ nhà trường. Họ nói, “Có phải Tim Urban không?” Tôi nói “Đúng.” Họ tiếp, “Chúng tôi cần nói về luận văn của bạn.” Tôi trả lời, “Vâng.” Và họ nói, “Đó là luận văn tốt nhất mà chúng tôi từng thấy.” (Cười) (Vỗ tay) Điều đó đã không xảy ra. (Cười) Nó là một luận văn rất rất tồi. (Cười)

Tôi chỉ muốn được hưởng cái giây phút mà quý vị nghĩ, “Tên này khá thật!” (Cười) Không, không, luận văn đó tồi lắm.

Dù sao thì hôm nay tôi cũng là 1 blogger. Tôi viết blog Wait But Why. Và cách đây vài năm, tôi quyết định viết về bệnh trì hoãn. Thái độ của tôi luôn làm những người không trì hoãn quanh tôi thấy bối rối và tôi muốn giải thích cho những người không trì hoãn trên thế giới chuyện gì xảy ra trong đầu của những người trì hoãn và vì sao ta lại như vậy.

Bây giờ, tôi có một giả thuyết rằng não của người trì hoãn rất khác biệt với não của người bình thường. Và để kiểm tra, tôi đến một phòng chụp MRI để scan não của tôi và não của một người không trì hoãn rồi tôi so sánh.

Tôi có mang theo đây để các bạn xem. Tôi muốn bạn xem thật kỹ liệu bạn có thể thấy sự khác biệt không. Tôi biết nếu bạn không phải chuyên gia về não, thì không dễ gì, nhưng cứ xem đã, được chứ? Đây là não của một người không trì hoãn (Cười) Bây giờ … đây là não của tôi. (Cười) Có một sự khác biệt.

Cả hai não đều có Người Quyết Định theo Lý Lẽ, nhưng não người trì hoãn còn có thêm Con Khỉ Vui Vẻ Thoáng qua. Điều đó có nghĩa gì đối với người trì hoãn?

Điều đó có nghĩa là tất cả đều ổn cho đến khi việc này xảy ra. [Đây là lúc tuyệt vời để làm việc.] [Không] Vậy Người Quyết Định theo Lý Lẽ lập luận và quyết định làm điều hữu ích, Nhưng Chú Khỉ không thích cách làm này, vậy là chú giành lấy vô lăng, và nói, “Thôi, ta hãy đọc hết trang Wikipedia về Nancy Kerrigan hay vụ Tonya Harding, vì tôi chợt nhớ ra là điều đó mới xảy ra. (Cười)

Rồi — (Cười) Rồi chúng ta sẽ tới tủ lạnh, để xem thử có cái gì mới trong 10 phút vừa qua không. Sau đó, chúng ta sẽ lên YouTube bắt đầu với video của Richard Feynman nói về nam châm xem thoải mái và kết thúc bằng những phỏng vấn với mẹ của Justin Bieber. (Cười)

Tất cả điều đó sẽ tốn 1 ít thời gian, vậy là hôm nay chúng ta sẽ không có thời gian để làm việc. Xin lỗi!” (Thở dài)

Bây giờ, cái gì xảy ra ở đây? Con Khỉ Vui Vẻ Thoáng Qua không phải là người mà bạn muốn để đứng sau tay lái. Nó sống hoàn toàn ở thời khắc hiện tại. Nó không có kí ức về quá khứ, không biết đến tương lai, và nó chỉ quan tâm đến hai thứ: dễ dàng và vui vẻ.

Trong thế giới loài vật, điều đó ổn. Nếu ta là một con chó và nếu ta dùng trọn đời để không làm gì khác ngoài những việc dễ và vui, thì đó là một thành công lớn! (Cười) Và đối với Chú Khỉ này, con người cũng chỉ là 1 giống vật khác.

Bạn phải có giấc ngủ ngon, ăn uống đầy đủ và truyền giống để có thế hệ sau, cách này có lẽ ổn trong thời nguyên thủy. Nhưng, thực ra, chúng ta không sống trong thời nguyên thuỷ. Chúng ta ở nền văn minh tiến bộ, Chú Khỉ này không biết đó là gì.

Đó là lý do ta có một anh chàng khác trong não, Người Quyết Định theo Lý Lẽ, người mà cho ta khả năng làm những thứ khác với động vật. Chúng ta có thể thấy trước tương lai. Chúng ta có thể thấy được bức tranh lớn. Chúng ta có thể lập các kế hoạch dài hạn. Và anh chàng ấy có thể tính hết những thứ đó. Và anh ấy chỉ muốn ta làm những gì nên làm ngay bây giờ.

Đôi khi cũng nên làm điều dễ dàng và vui vẻ như khi bạn ăn tối hay đi ngủ hay hưởng sự nhàn rỗi xứng đáng. Đó là lý do có sự chồng lấn. Đôi khi cả hai đồng ý với nhau. Nhưng có những lúc, làm những việc khó và không vui vẻ thì có ý nghĩa hơn vì lợi ích toàn cục. Đó là lúc ta mâu thuẫn.

Với người trì hoãn mâu thuẫn luôn có xu hướng chắc chắn làm cho ta tốn rất nhiều thời gian trong vùng màu cam, một nơi dễ và vui, hoàn toàn bên ngoài Vùng Có Nghĩa. Tôi gọi đó là Vùng Đất Ăn Chơi Tăm Tối. (Cười)

Vùng Đất Ăn Chơi tăm tối là một nơi mà tất cả các bạn trì hoãn biết rất rõ. Đó là nơi xảy ra hoạt động vui thú vào lúc mà các hoạt động này không nên xảy ra. Sự vui vẻ của bạn ở Vùng Vui Thú Tăm Tối thật ra chẳng vui, vì không cố gắng cũng có được, và nó có vẻ tội lỗi, sợ hãi, lo lắng, mặc cảm — tất cả những cảm giác của việc trì hoãn.

Và câu hỏi là, trong trường hợp này, với Chú Khỉ sau tay lái, làm thế nào mà người trì hoãn tự mình đến được vùng màu xanh này, một nơi ít thú vị, nhưng nơi mà những điều thật sự quan trọng xảy ra?

Vâng, hóa ra những người trì hoãn có một thiên thần bản mệnh, thiên thần này luôn nhìn họ và canh chừng họ trong những phút giây đen tối — thiên thần đó được gọi là Quái Vật Hoảng Sợ (Cười)

Con quái vật này thường ngủ suốt, nhưng nó thình lình thức dậy vào lúc công việc hết thời hạn hay là lúc có nguy cơ bị bẽ mặt, một nguy hiểm nghề nghiệp hay một hệ quả đáng sợ. Và quan trọng, nó là đối tượng duy nhất làm Chú Khỉ khiếp sợ.

Gần đây nó đã xuất hiện đúng lúc trong đời tôi, vì người của TED báo cho tôi khoảng 6 tháng trước và mời tôi nói chuyện tại hội thảo TED. (Cười) Đương nhiên tôi đồng ý. Tôi luôn mơ ước

được làm việc đó.

Nhưng bạn biết đấy, tôi không có bài phát biểu. Còn 2 tháng nữa. Và đến lúc tôi bắt đầu viết, tôi cứ tiếp tục. (Cười) Cứ tiếp tục như thể mọi thứ là ổn. Tôi tự tin rồi nghĩ, “À, tôi sẽ bắt đầu viết.” (Cười) “Tôi không biết lúc nào, nhưng tôi sẽ bắt đầu thôi.” Tôi cảm thấy như kiểu tôi biết tất cả những điều này đều phải bắt đầu từ một cái gì đó hoàn hảo và hoàn thiện. (Cười) Và cái giá của việc đó là tôi cứ giữ những người khác đợi.

Cuối cùng, thời hạn tới gần. Cảm giác tội lỗi, lo lắng, và sợ hãi đang bùng lên. Điều đó có nghĩa là Quái Vật Hoảng Sợ lại dậy. Tôi thực sự chỉ muốn ở trong Vùng Đất Ăn Chơi Tăm Tối, nhưng tôi cũng sợ. Quái Vật Hoảng Sợ khiến tôi sợ phải không? Có, nó làm tôi sợ. Và tôi bắt đầu viết. Và tôi viết.

Vào đêm trước ngày diễn thuyết, khi các bạn thực sự cần làm điều đó, khi các bạn không thể làm được gì nhiều hơn, thì bạn sẽ viết bài nói của mình và chỉnh sửa và ghi âm và luyện tập rất nhiều để làm cho nó tốt hơn. Và tôi đã làm được. (Cười)

Và một tuần sau khi diễn thuyết, có thể thấy rằng tất cả mọi thứ đều ổn. Vậy là tôi đã viết một bài thuyết trình tồi và cố gắng làm điều đó tốt nhất trong khả năng của mình. Và tôi đã không mạo hiểm sự thể hiện của tôi. Nhưng tôi nói cho các bạn biết: nếu bạn có ý định trì hoãn, Quái Vật Hoảng Sợ là người bạn đồng hành của bạn. Nó có thể là một công cụ mạnh mẽ để đưa bạn đến những thứ mà bạn không thể tưởng tượng. (Cười)

Nhưng nếu bạn có thể chuyển từ trạng thái trì hoãn của bạn đến trạng thái cần làm việc, đó là lúc sự thay đổi thực sự xảy ra và bạn có thể hoàn thành những điều bạn đã ấp ủ. Tôi không nói rằng bạn nên làm việc dưới sự đe dọa của hạn chót, tôi chỉ nói rằng trong những lúc bạn cần sự thúc đẩy để làm điều đó, Quái Vật Hoảng Sợ có thể là một công cụ cực kỳ mạnh mẽ. (Cười)

Tim Urban

Tim Urban chứng minh rằng văn bản phức tạp và dài dòng có thể nổi bật giữa thế giới trực tuyến đầy rẫy những bài viết liệt kê và nội dung giật gân.