Từ nhỏ,
tôi luôn muốn kiếm tiền bằng tâm trí chứ không phải thời gian hay công sức của mình.
Vì vậy, sau khi nhận được lời khuyên từ Naval: “được trả công cho sự phán đoán của bạn”, tôi đã tìm cách hạn chế và dần dần ngừng cung cấp dịch vụ. Bao gồm viết lách, thiết kế web, và xây dựng hệ thống.
Tôi biết, đây là bước đi mạo hiểm vì cắt giảm đi một phần thu nhập và tôi không biết chắc chắn điều đó có hiệu quả hay không.
Nếu thất bại, có lẽ tôi lại phải trở lại vị trí làm freelancer như ban đầu.
Nhưng cuối cùng, tôi đã được trả 10 triệu, sau đó $1,000 hoặc hợp tác bằng cách cung cấp những phán đoán của mình.
$1,000 không phải là số tiền lớn.
Nhưng thử nghĩ xem, nếu bạn không làm hộ, không cam kết. Bạn chỉ cung cấp các lời khuyên vào những thời khắc quan trọng giúp họ tiết kiệm tiền, thời gian, hoặc giúp họ biến đổi thì $1,000 sẽ là số tiền rất lớn so với những gì mà bạn bỏ ra. Chưa kể mối quan hệ, và những lợi ích đi kèm.
Tôi sẽ lấy 3 ví dụ thực tế mà tôi đã làm để bạn dễ hình dung, sau đó đưa ra các bước rõ ràng để bạn có thể làm được:
Lưu ý: Tôi không phải bạn, nên tôi không thể chỉ “cụ thể” bạn phải làm thế nào. Nhưng bạn có thể dựa trên kinh nghiệm của tôi để đối chiếu sang trường hợp của bạn (đây gọi là sáng tạo).
3 câu chuyện thực tế
Trường hợp 1: Cô ấy nhắn tôi: “Anh ơi, em muốn làm website”.
Thay vì chỉ cô ấy nên làm website nào, tôi hỏi:
Với 3-5 triệu có thể làm được 1 trang web đẹp, nhưng để trang web hiệu quả thì 10 triệu là không đủ.
Tôi hỏi cô ấy thêm vài câu hỏi nữa và kết hợp với dữ liệu mà tôi thu thập một vài thông tin từ công việc, cuộc sống và ra quyết định:
“Em chưa cần làm web, có một thứ đơn giản, miễn phí, nhanh gọn, phù hợp với em”.
Bạn thử nghĩ xem, một quyết định này giúp cô ấy giữ lại 10 triệu. Không tốn thêm công sức, không bị phân tâm vì thêm đầu việc. Không vướng phải một mớ sự vụ mà cô ấy phải xử lý với website (và với người cô ấy thuê để làm việc).
Nếu là bạn, bạn sẽ trả tôi bao nhiêu tiền cho phán quyết này?
Trường hợp 2: Định hướng
Đây cũng là trường hợp mà tôi gặp nhiều nhất.
Tôi đồng hành cùng khách hàng trong vòng 1 năm.
Tôi không thích ép ai làm việc, nên đây không phải chương trình huấn luyện.
Tôi cũng không muốn ai phải nghe theo tôi, phải làm theo ý tôi. Nếu đưa ra quyết định, thì đó phải là quyết định của họ dưới sự gợi ý và đánh cắp các ý tưởng từ tôi – như thế mới hiệu quả.
Vậy nên, 1 năm là khoảng thời gian để tôi quan sát và tìm những điểm mấu chốt, để đưa ra lời khuyên đúng thời điểm.
Một ví dụ cụ thể với một người mà tôi đồng hành từ cuối năm ngoái.
Cô ấy thức dậy sớm trước gà gáy (mặc dù bây giờ không còn gà), và rời bàn làm việc khi mọi người yên giấc.
Cô ấy tham gia các cộng đồng, làm thử mọi thứ, xây dựng nội dung, liên tục mở rộng network, đào tạo zoom, hướng dẫn 1:1,…
Nhưng dường như có điều gì đó không ổn khi công việc không hề tiến triển, mà càng ngày càng bận hơn.
Vấn đề ở đây là gì?
Cô ấy bắt đầu từ con số 0. Nhưng những chủ cộng đồng mà cô ấy theo học hầu hết thành công là nhờ có nguồn lực lớn.
Giống như chơi game. Bạn đang ở lever 1 mà muốn học các skill của lever 10 rồi nhảy lên sân chơi của họ thì chỉ có kết cục là bị quáy vật xé xác.
Dù cô ấy có siêu năng lực là hướng dẫn 1:1 hoặc 1:n. Nhưng sai định hướng ngay từ đầu thì quả là điều đáng tiếc.
Thứ 7 tuần trước, tôi quan sát thấy đây là thời điểm thích hợp.
Tôi nhắn tin: “Chị cần thay avata”.
Sau đó, chúng tôi có một cuộc trò chuyện dài.
Cuối cùng, cô ấy nói với tôi:
Bạn thử nghĩ xem, nếu bạn tiếp tục loai hoai vời con đường cũ, cứ mãi như vậy trong 1,2,3 năm nữa.
Nhưng nếu ai đó giúp bạn tìm ra hướng đi và giúp bạn tiết kiệm 1,2,3 năm thử sai, phí phạm nguồn lực (tiền bạc, thời gian, năng lượng), thì bạn sẽ trả họ bao nhiêu tiền?
(Lưu ý: bạn tự tìm ra dưới sự chỉ dẫn chứ không phải người khác chỉ, nếu người khác chỉ cho bạn phải làm thế nào thì đó không phải là hướng đi tốt đối với bạn về lâu dài).
Trường hợp 3: Tư vấn tiếp thị cho sản phẩm vật lý
Hiện tại, tôi rất ít khi nhận tư vấn cho mô hình kinh doanh sản phẩm vật lý, vì nó không còn phù hợp với tầm nhìn của tôi nữa.
Tuy nhiên, tôi muốn đưa trường hợp này để bạn thêm góc nhìn nếu bạn kinh doanh dịch vụ tư vấn cho doanh nghiệp truyền thống.
Những người làm chủ doanh nghiệp chơi “hệ giá trị” thường chú trọng nhất là chất lượng công việc.
Họ coi trọng sự thẳng thắn.
Làm được thì bảo làm được, không làm được thì bảo là không.
Quan trọng nhất, họ sẽ trả bạn số tiền hậu hĩnh (vì vậy, không cần phải làm giá ngay từ đầu).
Tại sao?
Bạn tưởng tượng thế này.
Khi bạn điều khiển thuyền nhỏ (chở 1,2 người) thì đơn giản.
Nhưng con thuyền lớn ra biển thì mỗi phán đoán của bạn phải đòi hỏi sự chính xác cao hơn. Phán đoán sai là gây ra thiệt hại cực lớn.
Bởi vậy, nếu bạn chứng minh được mình phù hợp, họ sẽ trả giá cao cho bạn nếu bạn có khả năng phán đoán của bạn.
Hiện tại, dự án này tôi mới để ở mức thăm dò xem:
- Tôi có đủ khả năng để làm không?
- Team bên kia có thực sự đam mê và nghiêm túc với công việc hay không?
- Mức chi trả cho phán quyết của tôi sẽ như thế nào? Xem dự án này có tiềm năng không?
- Vụ này có làm mất quá nhiều thời gian của tôi không? Nếu chỉ đưa ra vài định hướng để team tự động làm việc thì ok, còn nếu phải quản lý và cầm tay chỉ việc thì cần xem xét lại.
Các bước để bắt đầu kiếm tiền bằng tâm trí
Bạn không thể trở nên giàu có nếu kiếm
Nếu bạn thích những điều này, thì sau đây là các bước cần thực hiện để giúp bạn kiếm tiền bằng tâm trí chứ không phải thời gian, hay công sức của mình.
Bước 1. Xác định siêu năng lực
Tôi tin rằng mỗi người đều có tiềm năng khi làm đúng việc.
Giống như người bị khiếm thị thì tai và mũi sẽ cực kỳ phát triển.
Nếu bạn yếu ở một điểm nào đó thì sẽ có một siêu năng lực khác bù vào. Hãy dựa vào nó để tìm ra.
Ví dụ của tôi:
Ngày xưa, tôi dạy em tôi học, nó không hiểu khiến tôi bực mình đến phát khóc.
Thời gian vừa qua, bạn bè có bảo tôi mở lớp zoom (workshop) dạy viết đi, bây giờ mọi người ham đi học lắm. Tôi bảo không. Vì tôi khá tệ trong việc dạy học.
Bù vào đó, tôi lại làm tốt trong việc đưa ra ý tưởng và xây dựng hệ thống.
Mỗi người có một siêu năng lực riêng, bạn không nhất thiết phải giống tôi hay bất kỳ ai khác.
Ví dụ như:
- Lắng nghe và đưa ra phản hồi cũng là một siêu năng lực của người khai vấn.
- Bạn giỏi trong việc hướng dẫn người khác thì đây là siêu năng lực của một người hướng dẫn.
- Bạn giỏi về chuyên môn, kỹ thuật trong một ngách nhỏ thì đây là siêu năng lực của chuyên gia tư vấn.
- Bạn giỏi tổng hợp, sáng tạo, đưa ra các ý tưởng nhờ kết nối các điểm thì đây là siêu năng lực của người cố vấn.
Ngày xưa, tôi ngưỡng mộ chuyên gia, nên tôi bỏ qua năng lực sáng tạo của mình để đi theo con đường tư vấn. Dù tư vấn được, nhưng vì nó không phải siêu năng lực của tôi, nên phát triển rất chậm.
Vì vậy, đừng phân biệt cái nào hơn cái nào.
Miễn là việc đó khiến bạn thực sự muốn làm và giỏi là được.
Bước 2. Học kiến thức, kỹ năng
Không có kinh nghiệm, phán đoán thường không có tác dụng. Sự phán đoán rất khó hình thành. Đây là lúc cả trí tuệ và kinh nghiệm đều phát huy tác dụng. – Naval
Để có thể kiếm tiền bằng tâm trí, bạn cần vừa học, vừa bắt tay vào xây dựng để có kinh nghiệm, phản hồi từ thực tế. Khi có cả kiến thức và kinh nghiệm, sự phán đoán được hình thành.
Nếu bạn muốn làm cố vấn doanh nghiệp, bạn cần phải xây doanh nghiệp đã. Không cần phải xây dựng doanh nghiệm hàng chục nhân viên, bây giờ bạn có thể tận dụng công nghệ và internet để xây dựng doanh nghiệp 1 người (chỉ mình bạn).
Nếu bạn muốn tư vấn chuyên môn, bạn cần học kỹ năng giá trị cao. Đây là các kỹ năng giá trị cao dành cho freelancer và remote. Hãy chọn lấy một cái và bắt đầu.
Nếu bạn muốn làm coach, huấn luyện viên, trainer thì bạn cần học các kỹ năng liên quan và lao vào thực tế làm việc.
Nếu bạn muốn làm một người tư vấn phát triển nông nghiệp, hãy xắn tay vào trồng từng cái cây, tỉa từng cái lá, tìm cách áp dụng công nghệ để tối ưu năng suất…
Trí tuệ không đến từ bằng cấp, cũng không đến từ trường lớp.
Nó đến từ va chạm thực tế của bạn với cuộc sống.
Tôi đã thấy những bà nội trợ đầy trí tuệ.
Tôi đã thấy những người nông dân đầy trí tuệ.
Tôi đã thấy những người giáo viên, doanh nhân, kỹ sư, nghệ sĩ,… đầy trí tuệ.
Trí tuệ có ở khắp mọi nơi, hãy tìm và xây dựng nó.
Bước 3. Làm cho bạn trở nên khan hiếm
Cái gì khan thì hiếm, mà hiếm thì quý, mà quý thì giá cao.
Sau đây là cách thực hiện.
Phát triển sự độc đáo:
Bạn được khen thưởng vì kiến thức độc đáo, chứ không phải vì nỗ lực. Cần phải nỗ lực để tạo ra kiến thức độc đáo.
– Naval
Trải nghiệm của bạn trên thế giới này là duy nhất.
Bạn sinh ra ở đâu, bạn tiếp xúc với điều gì, câu chuyện của bạn nhưng thế nào,… Tất cả những điều đó không có ai giống 100% bạn cả.
Độc đáo = Trải nghiệm x Chuyên môn
Ví dụ:
Chuyên môn của tôi là viết. Nhưng tôi sẽ không viết theo kiểu công nghiệp mà rất rất nhiều người trải nghiệm ngoài kia. Tôi sẽ viết nó theo cảm xúc, giọng điệu, và câu chuyện của riêng mình.
Do đó, nó độc đáo.
Tương tự với công việc cố vấn cũng vậy. Có thể ai đó giỏi hơn tôi về mặt chuyên môn. Nhưng họ không thể có những trải nghiệm như tôi, mà trải nghiệm đó lại “chạm” với khách hàng.
Ồ… Họ chọn tôi là vì điều ấy (dù người kia có bằng cấp cao hơn).
Biết cho đi đúng chỗ:
Sai lầm lớn nhất mà mọi người hay bị là tiêu tốn siêu năng lực của mình cho những điều vô nghĩa.
Như tranh luận đúng sai trên mạng xã hội.
Liên tục đưa ra lời khuyên, hướng dẫn người khác chỉ vì thích thể hiện mình giỏi.
No no…
Những điều đó chỉ phục vụ cho cái Ego của chúng ta sướng mà thôi. Chứ chẳng được tích sự gì cả.
Vì vậy, bạn cần sử dụng siêu năng lực của mình cho đúng chỗ.
Chỉ miễn phí dành cho:
- Khán giả của bạn – điều này mang lại uy tín và danh tiếng cho bạn.
- Chỉ giúp đỡ đối với ai mà bạn coi là bạn bè, đối tác, và họ trân trọng giá trị mà bạn tạo ra – việc này mang lại cho bạn những người bạn thực sự.
Đây không phải là ích kỷ. Nếu bạn cho sai người, thì người xứng đáng hơn không có cơ hội.
Bước 4. Gây dựng uy tín và kiếm tiền
Cách biến ý tưởng thành thu nhập: Chia sẻ miễn phí mọi ý tưởng của bạn và thu tiền cho các ý tưởng (lời khuyên) được cá nhân hoá.
Hãy chia sẻ mọi kiến thức và hành trình phát triển của bạn lên internet.
Kiến thức chuyên môn giúp bạn xây dựng thẩm quyền trực tuyến.
Hành trình phát triển (gồm lối sống và công việc) của bạn để tạo ra sự kết nối và tin tưởng.
Sau đó, ai tìm đến bạn để xin lời khuyên, hãy thu tiền với các lời khuyên được cá nhân hóa cho trường hợp của riêng họ.
Cách của tôi:
Ai xin vài lời khuyên thì tôi sẵn sàng.
Khi họ muốn nhiều hơn, họ sẽ trả tiền hoặc có điều gì đó tương đương để trao đổi.
Nhân tiện: Nếu bạn muốn bắt đầu viết lách một cách dễ dàng hơn với AI thì hệ thống ZO Writer System dành cho bạn. Chúng được cấu trúc tập trung vào hành động thay vì học. Dễ dàng hơn để bạn bắt đầu.
Bước 5. Lặp lại
Tham gia các cuộc chơi có tính lặp lại. Mọi lợi ích ta nhận được trong cuộc đời, dù là tài sản, những mối quan hệ, hay kiến thức, đều đến dưới dạng lãi kép. — Naval
Nếu điều gì đó hiệu quả với bạn, dù là nhỏ, hãy kiên nhẫn.
Làm sao để kiên nhẫn?
Hãy tránh xa fomo.
Đã là một doanh nhân thì khả năng sáng tạo và kiên nhẫn vô cùng quan trọng. Nếu bạn quá kỳ vọng về kết quả hoặc lo lắng phán xét thì dòng chảy sáng tạo của bạn bị tắc nghẽn.
Thế thôi.
Hi vọng lá thư này có ích.
Chúc bạn cuối tuần vui vẻ!
— Đỗ Đức Thông