#054 – Khủng hoảng hiện sinh (và lối thoát trong thời kỳ phục hưng kỹ thuật số)

Tôi là hướng nội.

Trong mấy bữa nhậu nhẹt đông vui: “Sao ít nói thế hả Thông, rôm rả lên coi nào!”

Rồi khi bắt đầu kinh doanh, họ lại phán: “Ít nói, ít giao du thế này thì làm sao kinh doanh nổi!”

Tôi bắt đầu nghĩ mình có vấn đề.

Ừ…, có lẽ đã đến lúc mình phải thay đổi.

Cuốn Đắc Nhân Tâm là sách đầu tiên tôi tìm đến. Nhưng lại có ấn tượng tệ về nó. Đến giờ nghĩ lại, cảm tưởng như tôi đã đánh mất chính mình. Đó là một chiếc mặt nạ dày cộp được đắp lên trước mặt người khác (không hẳn là do sách, mà là do tôi áp dụng một cách thiếu sáng tạo).

Tiếp theo, tôi bắt chước người hướng ngoại. Nhiệt tình lao vào các buổi giao lưu, ăn uống, làm quen từ người này sang người khác để tạo kết nối.

Mọi người nói đúng, giao lưu nhiều sẽ dễ kiếm ăn. Đó là lý do tôi thúc đẩy bản thân ra ngoài nhiều hơn, gặp gỡ nhiều hơn, và cố gắng làm hài lòng người khác.

Nhưng…

Có điều gì đó SAI SAI.

Tôi cáu gắt với người quen, nhưng lại tươi cười với người lạ. Tâm trạng thì thất thường, bất mãn với cả thế giới.

Rõ ràng, đây không phải cuộc sống mà tôi mong muốn.

Khủng hoảng tuổi ~25+ ập xuống đầu.

Mất 3-5 năm mày mò, thử sai, rồi dần điều chỉnh.

Đến năm 30 tuổi, tôi bật công tắc tỉnh ngộ, vượt thoát khủng hoảng, và tìm thấy con đường của riêng mình – không còn là bản sao (lỗi) của ai khác.

Xã hội không còn “làm phiền” tôi với những định nghĩa về thành công chứa đầy mầm mống của so sánh, ganh đua và hiềm khích.

Tôi bắt đầu định nghĩa lại về thành công cho riêng mình và sống một cuộc sống mà tôi thực sự mong muốn. Sáng dậy tập thể dục, đi bộ, ngồi vào bàn viết, xây dựng, làm việc với người tôi thích, buổi tối dành thời gian cho gia đình.

Thi thoảng, mọi người vẫn hỏi: “sao cuộc sống mày trầm lặng thế; sống như vậy không chán à?”.

Lần này, tôi mỉm cười rồi lảng sang chuyện khác.

Không cùng quan điểm, dù có giải thích cũng chỉ là thừa thãi.

Dù có nói ra, họ cũng không cảm nhận được thú vui mà tôi có được khi làm những việc nhàm chán. Chính xác là nhàm chán khi mọi thứ cứ lặp đi lặp lại trong mắt họ. Nhưng họ không biết, chính phong cách sống đó mang lại cho tôi sự tự chủ, rõ ràng, ý nghĩa, ngập tràn hạnh phúc, và những khoảnh khắc bình yên.

• Tự chủ là khi tôi từ chối nổi hứng với cốc bia, hay lướt TikTok đến tận khuya – lúc đó, tôi thực sự làm chủ hành vi của mình.

• Ý nghĩa đến từ việc ngồi viết hàng giờ đến mức quên cả đói, hay khi giúp một người bạn và cảm thấy mình không vô dụng.

• Viết lách cho tôi sự rõ ràng: đầu óc không còn là mớ bòng bong như hồi 25 tuổi, mà sắc nét, vững vàng hơn.

• Hạnh phúc thì trào lên mỗi khi sáng tạo – như hôm nghĩ ra một đoạn văn hay, dopamine tự nhiên tuôn trào, chẳng cần rượu hay thuốc lá.

• Còn bình yên? Là buổi sáng sớm hay giữa đi bộ, không điện thoại, không ai làm phiền, chỉ có tôi và hơi thở.

Tất cả những điều đó khiến tôi tự hỏi:

“Tại sao tôi phải nghe theo những gì mà xã hội cho là tốt, nhưng hóa ra lại là không?”

Lao ra đường hít đầy bụi mịn. Thức đêm làm gián đoạn giấc ngủ khiến sáng hôm sau mệt nhoài. Làm việc với người mình ghét, và luôn cảm thấy tồi tệ về mặt tinh thần. Ăn những đồ ăn độc hại được bán tràn lan trên phố. Cơn say rượu làm hỏng não, mất tập trung, và khiến bản thân không còn cảm giác thích thú với những thứ vui khác ngoài rượu.

Đương nhiên tôi không cứng nhắc thế. Thi thoảng tôi vẫn vui vẻ làm vài ngụm rượu nhỏ hoặc vài lon bia, ra đường hít bụi, ăn uống với mọi người trên phố,… Nhưng đó chỉ là một trong những ít trường hợp để kết nối, duy trì mối quan hệ quan trọng.

Tôi cũng không phản đối việc kiếm tiền.

Thậm chí tôi còn mong muốn mình trở nên giàu có.

Nhưng không phải theo cách hủy hoại bản thân như thế.

Bởi vậy,…

Trong lá thư này, chúng ta sẽ thảo luận về:

• Tại sao mọi người bị khủng hoảng.

• Xác định hệ giá trị của bạn (đừng thay đổi chính mình, hãy thay đổi môi trường).

• Cơ hội trong thời đại số: internet, công nghệ, AI… mà ít người nhận ra và tận dụng nó.

• Xây dựng lối sống mà bạn không muốn thoát ra.

Nó dành cho những ai đang mất định hướng.

Khủng hoảng hiện sinh.

và…

Từng bước một, tôi tự tay vẽ nên thành công theo cách của mình – không ồn ào, không khoa trương, nhưng là một cuộc đời đáng sống đến từng giây, từng phút.

Tại sao mọi người đều rơi vào khủng hoảng?

Lấy một ví dụ hầu như ai cũng thấy.

Theo bạn…

Điều gì xảy ra khi trẻ em được ba mẹ bao bọc quá mức?

Chúng sẽ mất khả năng tự lập.

Lóng ngóng trong các tình huống giao tiếp xã hội.

Cảm thấy bối rối trước những tình huống khó khăn.

Và cuối cùng rơi vào sự khủng hoảng khi rời khỏi vòng tay ba mẹ.

Bây giờ, tôi muốn bạn phóng to bức tranh này ra toàn xã hội.

Sự bao bọc của trường học

Khi đi học, bạn sẽ được phân vào một lớp.

Bạn được nhồi vào đầu: ngoan ngoãn, nghe lời thầy cô, đi theo khuôn phép. Ngoan thì được vỗ tay, nghịch thì ăn đòn.

Trường học sẽ là nơi chủ yếu dạy cho bạn kỷ luật theo kiểu luật lệ và văn hóa trong Tứ kỷ đồ.

Bạn sẽ được cho mục tiêu là thi cử, lên lớp, tốt nghiệp để lấy bằng, và giữ cho bản thân một niềm hi vọng sẽ kiếm được công việc ổn định.

Bạn sẽ say mê với nó như một trò chơi điện tử, hoàn thành nhiệm vụ từ level 1 đến 12, rồi lên đại học, thạc sĩ.

Bạn sẽ có cảm giác an toàn khi còn ở dưới mái trường.

Nhưng điều gì xảy ra khi bạn tốt nghiệp?

• Ra trường, tìm việc đỏ mắt chẳng thấy. Người thì chạy Grab cầm hơi, kẻ làm trái ngành cho có lệ. Có đứa cắm đầu học thạc sĩ, tưởng bùa hộ mệnh, rồi ngơ ngác tự hỏi: “Xong rồi làm gì tiếp đây?”

• Phát hiện ra những gì mình học không thể áp dụng vào công việc. Lại phải học lại từ đầu và cảm thấy 4 năm thật phí phạm.

• Những người có việc làm thì lại không thấy phù hợp, nhảy hết từ công ty này sang công ty khác.

Đương nhiên, sẽ có người tìm được công việc ổn định. Chúng ta sẽ cùng bàn tới trong phần tiếp theo.

Sự bao bọc của công ty

Những người “gọi là” may mắn hơn tìm được một công việc ổn định.

Rồi sao…

Mọi thứ được đưa vào kỷ luật.

Đi làm đúng giờ.

Cũng giống như ở trường học, nhưng chỉ khác là thay vì học tập thì bạn phải làm việc nhiều hơn.

Bạn sẽ đưa cho một quy trình có sẵn, cứ làm đi làm lại từ ngày này sáng ngày khác.

Chế độ lương, thưởng khiến bạn cảm thấy an tâm cho đến một ngày.

Covid-19 ập đến, bạn bị đá ra đường. Gần đây thì máy móc với AI thay nhau cướp việc. May mắn sót lại? Vẫn run cầm cập, lúc nào cũng trong tầm ngắm. Phải cố gắng làm nhiều hơn, thể hiện nhiều hơn, và áp lực không ngừng đè xuống. Nhưng đổi lại, lương thưởng chẳng đáng là bao.

Giống như cả thế giới đang chống lại bạn vậy.

Chính sự bao bọc của công ty làm bạn phụ thuộc, đánh mất khả năng tự chủ.

Rời công ty, nghĩa là bạn không làm được việc gì khác.

Giống như Cao Chí Lũy trong bộ phim Upstream vậy.

Sự bao bọc của thế giới hiện đại

Nếu:

• Buồn.
• Chán nản.
• Bực mình với sếp, đồng nghiệp, và các mối quan hệ gần gũi.

Bạn sẽ làm gì?

Hầu hết giờ chỉ biết ăn cho no để giải stress, mua cho đã, hoặc dán mắt vào màn hình, ngốn phim với game show đến thối não.

Hoặc trốn mình trong thế giới của game, đi nhậu chém gió với bạn bè. Dùng rượu hay thuốc lá để làm tê liệt nỗi đau đang gặm nhấm họ.

Các hoạt động đó sản sinh ra dopamine khiến cơ thể và tâm trí cảm thấy dễ chịu trong chốc lát.

Đây là hệ quả của thế giới hiện đại.

Mọi vấn đề được giải quyết bằng cách “thuê ngoài” chúng.

Họ không cần phải dựa vào nỗ lực của bản thân mình nữa. Chỉ cần vài liều dopamine rẻ tiền là có thể giải quyết được tiêu cực trong vài phút, vài giây. Để rồi lại khốn khổ khi trở lại cuộc sống bình thường khi đối mặt với những nguyên nhân gây ra tiêu cực đó. Vòng lặp cứ vậy lặp đi lặp lại đến hết cuộc đời.

Dưới sự bao bọc của bố mẹ, tuy có mặt trái nhưng ít nhất còn nhận được sự chăm sóc, và các nguồn tài nguyên để phát triển. Còn dưới sự bao bọc của dopamine trong thế giới hiện đại, chúng dần dần khiến họ bị phụ thuộc, rồi biến họ trở thành những kẻ nô lệ mà thôi.

Sự khủng hoảng còn kinh khủng hơn rất rất nhiều.

Lúc này, họ có hai cách xử lý:

• Tiếp tục trốn đời bằng cách bơm thêm dopamine rẻ tiền để làm tê liệt cuộc sống – họ sẽ không có thời gian rảnh để đọc những gì tôi viết.
• Đối diện với sự lạc lõng, mất phương hướng để tìm kiếm giải pháp giúp cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.

Bạn thuộc kiểu nào?

Cuộc khủng hoảng đầy đủ

Nhưng tại sao những người có cuộc sống đầy đủ, không phải lo nghĩ nhưng họ vẫn rơi vào khủng hoảng vậy Thông?

Câu hỏi hay lắm.

Tôi sẽ giải thích ngay sau đây.

Bạn bị tác động bởi:

• Một là tâm trí.
• Hai là trái tim (nghe khó tin nhưng hãy để tôi giải thích).

Tâm trí khao khát trật tự. Nó luôn muốn một kế hoạch, một lối mòn được sắp xếp từ trước. Một cuộc sống ổn định, và dễ đoán do người khác sắp đặt.

Trái tim thì khác, nó ngứa ngáy muốn bung ra, khám phá thế giới, tự do tung hoành. Nó cứ thì thào: ‘Mày phải thoát khỏi cái lồng êm ái này đi – đó là cái bẫy ngọt ngào đấy!’

Bây giờ…

Bạn chọn con tim hay nghe theo lý trí?

Đó là câu hỏi ngu ngốc.

Bạn không thể chọn một bên.

Nếu chỉ chọn một, bên còn lại sẽ gào rú đòi quyền lợi, khiến bạn chẳng yên.

Khủng hoảng là manh mối để mở ra một cánh cửa mới

Mục đích của cảm xúc tiêu cực không phải là gây ra đau khổ. Mà là để ngăn ngừa sai lầm.

Sự phẫn nộ là tín hiệu để nói. Sự thất vọng là tín hiệu để kiên trì. Sự lo lắng là lời nhắc nhở để chuẩn bị. Tội lỗi là lời nhắc nhở để sửa chữa.

Nỗi đau bộc lộ những nguyên tắc. Nơi chúng ta bị tổn thương là manh mối cho những gì chúng ta coi trọng.

— Adam Grant

Sự tức giận:

Bạn cần cho phép bản thân tức giận.

“Nhưng sân giận là một trong tam độc mà Đức Phật thường khuyên chúng ta bỏ bớt mà Thông?”

Đúng, sân giận là một chất độc.

Nhưng phần lớn mọi người không hiểu lời Đức Phật nói.

Ngài còn nói đại ý rằng mọi thứ cần phải tu tập, phải thực hành, không có con đường tắt nào cả.

Kìm nén tức giận là tự đào hố chôn mình – nguy hiểm đừng hỏi! Nó như chất độc âm thầm ngấm vào, gặm nhấm cả sức khỏe lẫn tinh thần. Chỉ người đối diện là có lợi mà thôi.

Khi bạn biết cách thể hiện tức giận, bạn cho người đối diện thấy được bạn không phải dạng vừa. Bạn bảo bệ chính mình khỏi những kẻ thích lợi dụng và thao túng.

Bạn cũng quan sát được sự tức giận của mình (trạng thái thiền định), và dần chuyển hóa nó.

Ví dụ:

Nếu sếp hay đồng nghiệp làm bạn điên tiết, đừng ngậm hột thị – mạnh dạn nói thẳng quan điểm đi.

Có thể đó chỉ là hiểu lầm và hai bên cùng tìm cách giải quyết để vun đắp mối quan hệ.

Nếu họ cố ý, đã đến lúc rời đi tìm nơi bạn được tôn trọng.

Nếu tìm hoài mà chẳng thấy lối ra, đã đến lúc bạn tự khởi nghiệp, xây một dự án kinh doanh cho riêng mình.

Sự thất vọng:

Sự thất vọng thường đến sau mỗi lần thất bại.

Nó như bảng hiệu neon nhấp nháy: “Kiên trì đi mày! Ngã chỗ nào, đứng dậy chỗ đó – chẳng nhẽ mày là kẻ hèn nhát vậy sao?”.

Không thất bại, lấy đâu ra cải thiện? Không cải thiện, lấy đâu ra thành thạo? Không có sự thành thạo, mọi thành công chỉ là may mắn đỏ đen.

Vì vậy, hãy kiên trì.

Sự lo lắng:

Lo lắng là khi bạn biết bản thân có thể sẽ thất bại nếu không chuẩn bị đủ tốt.

Khi lo lắng, bạn cần hành động nhiều hơn.

Hành động để chuẩn bị mọi thứ trong tầm khả năng của bạn để ngăn ngừa những điều tồi tệ xảy ra, và đón nhận những gì tốt đẹp.

Ví dụ:

Nếu bạn lo lắng AI sẽ thay thế bạn. Hãy rèn luyện một khả năng mà AI không thể làm được. Đó là khả năng sáng tạo.

Nếu lo lắng một ngày nào đó mình sẽ bị sa thải như Cao Chí Lũy trong phim Upstream thì hãy xây dựng một dự án phụ cho riêng mình. Đừng giao phó số phận mình cho kẻ khác.

Tội lỗi:

Tội lỗi là hành vi gây tổn thương đến người khác và cả chính mình.

Hãy xem xét công việc bạn đang làm, nó có trực tiếp hay gián tiếp gây tổn hại đến ai không? Nếu có, đã đến lúc bạn cần tìm công việc khác có mục tiêu giúp đỡ người khác phát triển.

Bạn có thấy áy náy khi cả tuần chẳng gọi nổi cho bố mẹ, vợ con thì ngóng mày mỏi mắt, còn bản thân thì kiệt sức vì thức khuya không? (Chẳng lẽ bạn không nợ họ một câu ‘Xin lỗi’ sao?). Nếu có, đã đến lúc đổi cách sống – đi tìm một lối đi khác giúp cuộc sống cân bằng.

Tội lỗi là dấu hiệu để bạn sửa chữa cuộc sống của mình.

Xây dựng cuộc sống để thoát khỏi khủng hoảng

Bạn thấy đấy.

• Bạn lạc lối vì mất phương hướng. Mà mất phương hướng là do bạn cứ bám víu vào người khác thay vì tự đứng trên đôi chân mình.

• Bạn thấy đời nhạt nhẽo vì công việc hiện tại chỉ khiến bạn đếm từng giờ đến thứ Bảy, rồi sợ hãi mỗi sáng thứ Hai.

• Cuộc sống của bạn tồi tệ vì những lựa chọn tầm thường của bạn trong cuộc sống. Những lựa chọn tầm thường đến từ những tiêu chuẩn tầm thường.

Bạn cần một kế hoạch để phát triển toàn diện.

Đây là những gì bạn cần làm:

Xu hướng doanh nghiệp một người

Bạn đang sống giữa cơn bùng nổ kỹ thuật số – thời kỳ vàng của doanh nghiệp một người, nhờ internet và công nghệ.

Tại sao lại là một người?

Doanh nghiệp cần có 3 thứ để hình thành:

1. Sản phẩm
2. Vận hành
3. Tiếp thị, bán hàng

Tiếp thị bán hàng: Internet mở toang cánh cửa kết nối – bạn tìm được khách hàng mà chẳng cần nâng ly nhậu xỉn, hay nhông nhông chạy xe ngoài đường tìm khách như ngày xưa nữa.

• Mạng xã hội giúp bạn tiếp cận cả ngàn người thông qua viết hoặc nói.
• Email marketing cho phép bạn giữ liên lạc, nuôi dưỡng khán giả, rồi từ đó thuyết phục họ trở thành khách hàng.

Vận hành: Để vận hành được thì bạn cần có cửa hàng, kho bãi, nhân viên, phòng ban,… Nhưng công nghệ đã thay thế tất cả và đơn giản hóa để giúp một người dễ dàng vận hành.

• Website thay thế cho cửa hàng vật lý.
• Calendly thay thế cho cô thư ký đặt lịch siêu tốc.
• Zoom thay thế cho phòng họp, quán cafe để bạn làm việc với khách hàng và các đối tác.
• Phần mềm và AI thành đội quân nhân viên không kêu ca, không nghỉ phép, cày việc cho bạn 24/7.

Sản phẩm:

• Làm affiliate, bán hàng của người khác mà chẳng cần ôm kho.
• Tạo dịch vụ số từ kỹ năng giá trị cao như: viết lách gây ảnh hưởng và thuyết phục, thiết kế web, xây phễu bán hàng, chạy quảng cáo, lập trình, hay làm chủ AI…
• Tạo các sản phẩm thủ công ngay tại nhà.
• Hoặc tung sản phẩm số như ebook, template, khóa học – chi phí cận biên bằng 0, copy thêm nghìn cái cũng chẳng tốn thêm một đồng.

Bạn biết điều gì quan trọng nữa không?

Doanh nghiệp một người đặt bạn làm trung tâm – muốn nó lớn, bạn phải khỏe cả thể chất, vững tâm hồn, và sắc bén trí óc.

Đó là cách bạn làm chủ cuộc sống của mình và rời xa khủng hoảng.

Đây là các bước thực hiện:

Nâng cao tiêu chuẩn của bạn và thiết lập lại tâm trí vô thức

Bạn đã bao giờ chọn nhậu nhẹt, cày game, xem Netflix, lướt TikTok, Instagram… thay vì học kỹ năng mới, rồi tự trách mình chưa?

Bạn tự trách bản thân là vì ý thức bạn biết rằng đó là kẻ thù hủy hoại tương lai của bạn. Nhưng bạn vẫn lựa chọn là vì tâm trí vô thức thèm muốn điều đó – tâm trí vô thức kiểm soát tới 95% suy nghĩ và hành vi của con người.

Bởi vậy, sử dụng ý thức và ý chí là chưa đủ.

Bạn cần thiết lập lại tâm trí vô thức của mình.

Bây giờ, hãy thiết lập lại tâm trí vô thức bạn cần đặt ra các tiêu chuẩn cao cho bản thân mình:

Bạn muốn kiếm bao nhiêu một giờ làm việc?

Đặt câu hỏi này, bạn sẽ nhắm đến kỹ năng xịn, khách hàng chịu chi, hoặc tận dụng đòn bẩy công nghệ, truyền thông để làm giá trị của bạn tăng vọt.

Gợi ý: 500.000 VNĐ/giờ. Đừng mơ đạt ngay, nhưng đây là cột mốc để bạn chọn những bước đi kéo gần đến đó.

Bạn muốn sống trong ngôi nhà như thế nào? Môi trường ra sao?

Câu hỏi này khiến bạn liên tục suy nghĩ về nơi mình đang sống, nỗ lực kiếm tiền, hoặc lựa chọn chuyển đến một nơi tốt hơn khi có cơ hội.

Gợi ý: Một ngôi nhà đầy đủ tiện nghi (có thể là chung cư hoặc biệt thự) và sống trong môi trường nhiều cây xanh, không khí trong lành, an ninh tốt.

Mối quan hệ lý tưởng của bạn trông như thế nào?

Làm thật rõ các tiêu chuẩn của bạn sẽ giúp bạn thiết lập ranh giới, thu hút đúng người, và đẩy lùi những người không phù hợp. Mối quan hệ bao gồm bạn bè, khách hàng, đối tác, và những người bạn theo dõi.

Gợi ý:

• Mong muốn điều tốt cho bạn.
• Không có động cơ nói xấu bạn sau lưng.
• Mang lại năng lượng, cảm hứng, và cho bạn những điều tích cực.
• …

Công việc bạn đang làm có ý nghĩa gì cho người khác?

Bạn muốn làm tại một quán cafe Trung Nguyên, bạn đang góp phần thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp mà chính ông Đặng Lê Nguyên vũ muốn truyền tải để giúp đỡ mọi người.

Hay bạn muốn làm ở quán ăn khiến người ta béo phì, ngập hóa chất độc hại? Hay bạn muốn trở thành huấn luyện viên sức khỏe, yoga, fitness để giúp mọi người phát triển và sống chất hơn?

Thầy tôi có kể một câu chuyện. Ở Trung Quốc có một cậu nhân viên đi làm ngày đầu tiên, cậu ấy đã khiến cho cả công ty phá sản. Đơn giản là vì cậu ta phát hiện ra đó là một công ty lừa đảo và báo cảnh sát.

Bạn có nhận thức được công việc của mình đang góp phần thay đổi thế giới tốt đẹp hơn hay làm nó tồi tệ đi không?

Bạn muốn sức khỏe thể chất và tâm trí bạn ra sao?

Nếu bạn muốn có một sức khỏe tốt, bạn sẽ hạn chế uống rượu, thuốc lá, nước ngọt,… và thay vào các lựa chọn khác như:

• Tắm nắng buổi sáng.
• Đi bộ 6,000 bước mỗi ngày.
• Làm vài séc yoga, Gym, pickleball.
• Tránh xa nơi bụi mịn, hoặc mua máy hút bụi, đeo khẩu trang loại đắt tiền.
• …

Nếu bạn muốn có một tinh thần khỏe mạnh, bạn sẽ biết tránh xa các mối quan hệ độc hại, các cuộc tranh luận vô nghĩa để:

• Tự học và đọc sách
• Rèn luyện lòng biết ơn
• Đắm mình giữa thiên nhiên
• Xây dựng một dự án để thỏa mãn mơ ước của riêng mình.
• Kết bạn với người mang lại cảm hứng, niềm vui, và những khoảnh khắc ý nghĩa.
• …

Lấy ví dụ như các lời Phật dạy hoặc các điều răn của Chúa.

Việc đọc đi đọc lại thường xuyên sẽ khiến những lời nhắc tốt đẹp đó len lỏi và chiếm lấy một phần lãnh thổ trong vô thức bạn. Kết quả, bạn sẽ hành động theo lời Đức Phật hoặc Đức Chúa dạy.

Mọi thứ đều có nguyên lý.

Bởi vậy, hãy coi các tiêu chuẩn như là lời răn bạn tạo ra cho chính mình.

Đọc đi đọc lại, ngẫm cho kỹ, tự nhắc mình lúc rảnh tay. Dần dần, những tiêu chuẩn “mới” này sẽ thay thế tâm trí vô thức “cũ” của bạn.

Một cách vô thức, bạn sẽ nhìn thấy những cơ hội, và thực hiện các hành vi để nâng cao tiêu chuẩn của mình.

Xác định tầm nhìn của bạn

“Sống cuộc sống trong mơ của bạn: Hãy đủ can đảm để sống cuộc sống trong mơ theo tầm nhìn và mục đích của bạn thay vì theo kỳ vọng và ý kiến ​​của người khác.”

― Roy T. Bennett

Bạn cần 2 tầm nhìn: một là cho công việc, một là cho cuộc sống. Sau 5-10 năm tới, bạn sẽ làm gì, cuộc sống ra sao? Là người có tầm ảnh hưởng hay một kẻ nhậu nhẹt suốt ngày? Có cuộc sống thịnh vượng hay thiếu thốn từng đồng?

Tầm nhìn là giấc mơ của bạn. Nó phải khủng đến mức bạn tự thấy mình viển vông, thậm chí bị thiên hạ cười nhạo (nhưng không cần phải nói toẹt ra đâu).

Tiếp theo là phản tầm nhìn – đó là những gì chống đối bạn, ngăn cản bạn chạm tới ước mơ. Bạn cần liệt kê nó ra, và đặt lên nó một sự căm ghét tột độ. Căm ghét đến nỗi bạn muốn tránh xa nó càng sớm càng tốt.

Ví dụ: nhậu nhẹt, thuốc lá, game, lướt mạng xã hội, các cuộc tán gẫu vô bổ, hoặc những mối quan hệ độc hại.

Học tập để thực hiện thực hóa tầm nhìn

Học tập là nền tảng để con người phát triển.

Bạn biết điều gì khiến bạn đang ở vị trí hiện tại không?

Đó là do sự giáo dục của gia đình, trường học, kiến thức bạn tiếp thu từ sách vở, và những mối quan hệ xung quanh bạn (bao gồm cả các tài khoản bạn theo dõi trên mạng xã hội).

Tôi không muốn chúng ta nói dưới góc độ phán xét, hay chỉ trích. Mà chỉ đơn giản là nhận thức được sự thật.

Bạn có hài lòng về vị trí của mình ở hiện tại không?

Bạn có muốn tiến tới tầm nhìn mà bạn đã vạch ra trong phần trước không?

Nếu có, bạn cần một chiến thuật để thay đổi lộ trình học tập của bạn.

Đầu tiên sẽ là gia đình. Nếu những gì bố mẹ đã dạy bạn mà có ích, hãy tiếp tục. Nếu không, hãy coi gia đình chỉ là nơi để mọi người yêu thương nhau là đủ. Nhân tiện, xem lại mối quan hệ khác mà bạn đang tiếp xúc.

Tiếp theo, hãy xem lại trường bạn đang học. Nó có cho bạn một tầm nhìn rõ ràng hay không, hay chỉ là cố gắng cho bạn một ảo tưởng chắc chắn về tấm bằng. Tôi không cổ súy việc bỏ học, vì nó có những lợi ích trong một số trường hợp. Nếu không, bạn cần phải tìm cách trở nên tự chủ bằng cách tự học.

Internet là trường học miễn phí.

Kiến thức cơ bản cho bạn những góc nhìn về nền tảng.

Kiến thức cụ thể cho bạn các bước rõ ràng để hành động.

Khi kiến ​​thức cụ thể được giảng dạy, thì đó là thông qua chương trình học nghề chứ không phải thông qua trường học.

– Naval

Học nghề là từ những người đã lăn lộn thật, truyền lại nghề bằng cách chỉ tận tay: “Tao làm thế này đây!” – chứ không phải đưa ra một đống lý thuyết.. Vì vậy, bạn cần phải tìm kiếm những người đã đi trước bạn vài bước và chia sẻ lại nó cho bạn dưới góc độ thực hành chứ không phải lý thuyết..

Thêm một góc nhìn nữa từ Elon Musk về cây ngữ nghĩa.

• THÂN CÂY: Sách cũ, tiểu sử, lịch sử, siêu văn bản. Những điều này dạy những nguyên tắc đầu tiên, những điều quan trọng nhất. Dành phần lớn thời gian đọc và học tập của bạn ở đây. Đúng vậy, trí tuệ vượt thời gian cư trú ở đây.

• LÁ: Chủ yếu là tin tức và tiếng ồn. Bạn có thể tránh những điều này, hoặc có thể đến với những điều này sau khi thấm nhuần sự khôn ngoan của thân cây và trái cây quý hiếm.

• TRÁI CÂY: Thông tin mới sâu sắc – sách, blog, podcast. Tiêu thụ những thứ này để phát triển những cách nhìn mới về mọi thứ. Đây là những điều hiếm gặp.

Mỗi một trái cây tương ứng với một cuộc đời của con người. Họ tiêu thụ thân cây và sau một quá trình thực hành thì sẽ gặt hái được quả. Quả là những đúc kết từ trải nghiệm thất bại và thành công của họ. Bạn sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ loại quả này. (Tại sao?)

Chẳng mấy ai lại đi nói ra thất bại của mình cả, cũng chẳng ai ghi lại hành trình họ đã đi tới thành công như thế nào. Đa số chỉ thích khoe cái ngọn, giấu cái gốc. Vậy nên, nó mới quý và hiếm.

Sáng tạo để làm chủ AI

Đây là cuộc hội thoại tôi vừa hỏi Grok 3:

Nếu không muốn thay thế AI bạn cần phải nâng cao khả năng sáng tạo.

Sáng tạo chính là sự giao thoa giữa kiến thức chuyên môn và cá tính của bạn để tạo ra sự độc đáo.

Sự độc đáo sẽ loại bạn ra khỏi vùng cạnh tranh, và bạn không thể bị cạnh tranh hoặc thay thế.

Nếu bạn muốn học kỹ năng sáng tạo, bạn có thể học thông qua hệ sinh thái Viết Hiện Đại mà tôi đang giảng dạy.

Chia sẻ những ý tưởng của bạn lên internet

Đây là con đường trở thành người giá trị. (Tại sao?).

Tôi hay nghe cộng đồng mạng nói câu này: “ngon thì ăn hết đi sao lại đi dạy người khác làm gì”.

Điều đó không sai.

Ai trong chúng ta cũng có chút ích kỷ, phải không? Sau bao vất vả để có được thành quả, lòng mình đôi khi chẳng muốn chia sẻ, sợ người khác nhận lấy dễ dàng quá.

Vì vậy, bạn cần chiến thắng sự ích kỷ bên trong mình (đến bây giờ, thi thoảng tôi vẫn còn đấu tranh với nó), để chia sẻ những gì bạn học được thông qua trải nghiệm để giúp đỡ người khác. Nhưng tuyệt đối không được giáo điều và gây dựng quyền lực cai trị. Quyền lực cai trị là kiểu thao túng để người khác mắc nợ mình, hoặc thể hiện bản thân ở vế trên như mấy “ông thầy bà” dạy dỗ người khác. Nó sẽ chuyển từ cách “tôi ích kỷ” sang cái “tôi kiêu ngạo”. Bạn đã thua.

(Tôi đã xin phép chị ấy chụp lại màn hình trò chuyện để làm nguyên liệu cho công việc của mình)

Nhưng bạn biết điều gì không?

Chính hành trình của chị ấy đã giúp cho tôi rất nhiều trong việc tìm kiếm cảm hứng, rèn luyện khả năng truyền đạt và hướng dẫn.

Đây là câu công việc của cá nhân tôi, một cách tổng quan thì bạn làm như sau:

• Thu hút sự chú ý thông qua mạng xã hội.

• Giáo dục, giúp khán giả nhận thức sâu sắc về vấn đề thông qua website, landing page, email.

• Bán lấy tiền thông qua hệ thống, template, khóa học,…

Tại sao lại lấy tiền?

Nó có lợi cho cả bạn và khán giả của bạn.

Cái gì quý thì thường hiếm, mà hiếm thì người ta mới trân trọng. Khi trân trọng, khán giả sẽ cố gắng học hỏi và thay đổi, còn bạn thì có thêm nguồn lực để tiếp tục phát triển công việc.

Sai lầm lớn nhất mà những người làm nội dung là chia sẻ kiến thức chuyên sâu trên internet (khi mà họ chưa có tầm ảnh hưởng LỚN). Đống kiến thức đó trở nên rẻ rúm vì ai cũng có thể tiếp cận được. Khi bạn chưa đủ khiến họ tin tưởng thì họ sẽ không học, hoặc khi họ không chi tiền thì họ sẽ không học. Vậy nên, bạn lại vừa không được tiền, mà khán giả của bạn không có sự chuyển đổi.

Kiếm tiền với đam mê của bạn

Đã đến lúc bạn xem xét đam mê của mình.

Bạn thích làm công việc gì nhất?

Bất kỳ công việc nào bạn yêu thích đều có thể đưa lên internet và kiếm tiền.

Nhưng sẽ khó khăn ở giai đoạn đầu vì công việc đam mê không phải là phổ biến. Bạn sẽ gặp phải những người không có nhu cầu, hoặc ghét những gì bạn đang làm. Bạn cần bỏ qua họ để tiếp tục phân phối đến đúng đối khác phù hợp hơn. Điều này trở nên dễ dàng với internet (đặc biệt là mạng xã hội).

Bạn không cần cả triệu người hâm mộ đâu. Chỉ cần 1.000 người thật sự yêu quý những gì bạn làm là đủ để sống với đam mê rồi – đó là ý tưởng từ Kevin Kelly.

Việt Nam có 100 triệu người, vậy là chỉ cần chạm đến 0,001% thôi là bạn đã đủ sống.

Bạn có thể xem xét một số sản phẩm, dịch vụ tương lai như:

• Dịch vụ tư vấn, huấn luyện
• Dịch vụ số như viết tác động, thiết kế web, xây phễu, quảng cáo tiếp thị, thiết kế, công nghệ lập trình, sản xuất video, trí tuệ nhân tạo AI,…
• Các sản phẩm số như template, ebook, khóa học, tranh ảnh,…
• Các sản phẩm thủ công, organic

Đó là tất cả những gì tôi có thể giúp bạn trong lá thư ngày hôm nay, để thoát khỏi khủng hoảng bằng cách xây dựng doanh nghiệp một người. Bởi vì, khi bạn sở hữu doanh nghiệp một người, bạn sẽ làm chủ được toàn bộ cuộc sống:

• Nâng cao tiêu chuẩn để thoát khỏi tiêu cực và xây dựng tự tôn

• Học tập, nâng cấp bản thân sẽ giúp bạn có thêm sự hiểu biết để nâng cao chất lượng cuộc sống (cả tinh thần và vật chất)

• Chọn một mô hình kinh doanh bằng cách hỗ trợ người khác – bạn sẽ thấy cuộc sống ý nghĩa hơn khi mình trở nên giá trị.

• Theo đuổi đam mê và sở thích để đạt trạng thái hạnh phúc trong công việc.

• Tự tạo ra sản phẩm, dịch vụ để có thể kiểm soát hoàn toàn. Bạn sẽ không còn phụ thuộc vào người khác nữa.

Lá thư đến đây là hết.

Cảm ơn bạn đã đọc.

Chúc bạn tạo dựng một cuộc sống trọn vẹn và ý nghĩa.